Concentratie en motivatie op het werk

De druk om altijd productief en gemotiveerd te zijn

Wie vandaag werkt onder moeilijker omstandigheden staat al eventjes onder druk: we moeten meer doen, met minder middelen en tijd. Tegelijk beseft de werkgever steeds meer dat een goede balans tussen werk en privéleven resulteert in een grotere jobtevredenheid. Voor sommigen begon dit aardig te lukken, voor velen blijft het een zoektocht. De norm resoneert nu nog steeds: een productieve, gemotiveerde werknemer is een gezonde werknemer. 

Een normale hersenreactie op een sluimerende bedreiging

Heel wat van bovenstaande kun je terugbrengen tot basiswetenschap*: 

• Waarom kunnen we ons niet concentreren? 
  De prefrontale cortex van je hersenen verwerkt 'hogere functies', zoals kritisch denken, het afremmen van impulsen en het vermogen om te focussen.  Wanneer we geconfronteerd worden met direct fysiek gevaar, sluit je prefrontale cortex af om plaats te maken voor de meer primitieve delen van je hersenen. Deze kunnen snel reageren om je te beschermen tegen gevaar. Deze reactie is normaal en inherent geprogrammeerd.
   
• Waarom voelen we ons minder gemotiveerd? 
  Dit kan je ook terugbrengen naar de 'freeze'-reactie van ons systeem onder stress, wat lijkt op een soort mentale verlamming. Het verlies van het vermogen om echt gemotiveerd en geleid gedrag te hebben, kan worden gekoppeld aan deze primitieve reflexen.
   
• Waarom voelen we ons uitgeput? 
  De verklaring ligt vaak niet veraf: de virtuele moeheid zorgt voor een groot deel van deze uitputtingslag. Zo is ‘Zoom-moeheid’ een erkend fenomeen. Onze communicatie en afstemming met verantwoordelijken of collega’s verloopt vaak virtueel. En dat vraagt veel meer energie dan we zouden denken. Zoals het inschatten van lichaamstaal en expressie bijvoorbeeld, om de conversatie correct te interpreteren. 

Velen hebben het gevoel voortdurend te worden gecontroleerd, waardoor de prestatiedruk verhoogt. Ten slotte is er ook sprake van contextvermenging: de meeste van onze sociale rollen spelen zich af op dezelfde plaats, we spreken met verschillende mensen via dezelfde laptop. Het is dus niet ongewoon dat je volledig futloos te voelen na zo’n dag vol videochats.  

Herkaderen

Waarom het begrijpen van de neurobiologie zo nuttig is, is dat je jezelf in die neerwaartse spiraal kunt zien en je jezelf kunt geruststellen. Dit geeft ons een gevoel van perspectief en controle: "Dit is geen gebrek aan motivatie, dit is gewoon mijn biologie die ervoor zorgt dat ik dit doe, dit is normaal, en ik hoef het mezelf niet te verwijten, het is oké". 

Gelukkig toont onderzoek aan dat dit concentratievermogen ook kan herstellen in een periode met minder stress.  Dus is het belangrijk om ook tijdig een stap terug te nemen en je te herbronnen: "Het is oké, het zal beter gaan, mijn hersenen zullen weer normaal aanvoelen".

Herbronnen? Hoe doe je dat?

Heel eenvoudig: door een stap terug te nemen, verlof te nemen, voorzichtig plannen te maken: het perspectief om naar iets uit te kijken, geeft je rust.

Als je dit herkent, is het niet langer tijd om gewoon door te gaan en miljoenen manieren te vinden om je concentratie te verbeteren. Je lichaam en hersenen hebben rust nodig om je prefrontale cortex aan te vullen. Ook al is het moeilijk om je een vakantie voor te stellen of te plannen, probeer toch een realistisch tijdsbestek en idee te krijgen. 

Waar knelt het voor jou? 

Maak samen met een coach de afweging. Klinken sommige zaken herkenbaar of merk je ook last te hebben van vermijdingsangst en loop je vast? Praat erover met de Helan Luisterlijn.

 *Dr. Amy Arnsten, hoogleraar Neurowetenschappen en Psychologie (Yale University).