Psychofarmaca in woonzorgcentra: beter begrijpen om beter te beslissen

Staat je ouder, partner of naaste op het punt om naar een woonzorgcentrum te verhuizen? Dan is dat ongetwijfeld een ingrijpende stap. Zo’n overgangsmoment brengt vaak heel wat emoties, veranderingen en vragen met zich mee.

Een nieuwe woonomgeving biedt meer comfort, veiligheid en ondersteuning in het dagelijks leven, maar denk je ook aan de impact op het mentaal welzijn? Die is groter dan je misschien verwacht.

Een opvallende vaststelling: bewoners in een woonzorgcentra krijgen vaker medicatie toegediend (zoals antidepressiva en antipsychotica) dan thuiswonende senioren. Al zijn er grote variaties in het gebruik van medicatie tussen de woonzorgcentra onderling. 

Wie krijgt het vaakst medicatie? 

Er zijn sterke verschillen tussen woonzorgcentra onderling. In de woonzorgcentra met het hoogste gebruik krijgt 1 op 4 bewoners chronisch antipsychotica, in andere woonzorgcentra is dat 1 op 8. Ook het profiel van de bewoner speelt een rol.

We stellen vast dat deze personen het vaakst psychofarmaca gebruiken:

• jongere senioren (65-74 jaar) 
• vrouwen (voor chronisch gebruik antidepressiva) 
• mensen met een verhoogde tegemoetkoming (voor antipsychotica)
• personen met een hoge zorgnood

Thuis wonen, minder medicatie

Ook de woonplaats speelt een rol in het medicatiegebruik bij ouderen. Uit cijfers van het InterMutualistisch Agentschap (IMA, 2022) blijkt dat ouderen in woonzorgcentra veel vaker psychofarmaca gebruiken dan leeftijdsgenoten die thuis wonen — met of zonder assistentie. 

Dat verschil is duidelijk zichtbaar, zowel bij antidepressiva als bij antipsychotica.

De verhuis: een kantelmoment

De verhuis naar een woonzorgcentrum blijkt vaak hét moment waarop het medicatiegebruik van een oudere wijzigt:

• Zes maanden voor de opname kreeg 27 % van de ouderen antipsychotica.
• Drie tot negen maanden erna is dat aantal gestegen tot 28,2 %.
• Voor antidepressiva stijgt het gebruik van 43,9 % voor de opname tot 47,2 % erna.

Maar er is ook goed nieuws: van de (beperkte) groep ouderen die al antipsychotica of antidepressiva gebruikten voor de verhuis, stopt respectievelijk 30% en 14,3% ermee na de intrede.

Welke rol kan jij bij een opname spelen?

Een verhuis naar een woonzorgcentrum is hét moment om stil te staan bij het geneesmiddelengebruik. Ga in gesprek met het zorgteam en stel jezelf (en hen) deze vragen:

• Is deze medicatie écht nodig?
• Zijn er alternatieven zoals psychologische begeleiding of aangepaste activiteiten?
• Werkt het woonzorgcentrum met een mensgerichte aanpak?

Sommige woonzorgcentra kiezen bewust voor methodes die de autonomie en levenskwaliteit van bewoners versterken, zoals de Tubbe-methode of Senior Montessori. Ook de BelRAI-screener helpt om vanaf het begin de noden van bewoners goed in kaart te brengen.

Door op het juiste moment de juiste vragen te stellen, help je onnodige medicatie te voorkomen. Dat is waar patient empowerment om draait: patiënten mee de regie geven over hun zorg. 

Samen maken we het verschil

Ben je mantelzorger, naaste of zelf toekomstige bewoner? Dan kan je écht iets betekenen.
Stel vragen, deel je mening en stimuleer een zorgaanpak op maat. Begrijpen wat er gebeurt bij een opname is de eerste stap naar warmere, menselijkere en gezondere zorg.