AI als psycholoog: vroeg jij al advies aan een chatbot?
Is een chatbot consulteren voor psychologisch advies een goed idee? We vroegen aan ChatGPT én aan psycholoogonderzoeker Tom Van Daele wat we wel en niet kunnen verwachten van een chatbot als ondersteuning voor ons mentaal welzijn.
Kan je bij ChatGPT terecht voor mentale steun?
ChatGPT: ”Je kunt zeker bij mij terecht. Ik kan luisteren, helpen ordenen wat er in je hoofd zit, zoeken naar manieren om wat rust te vinden of dingen draaglijker te maken. Wat ik níet kan, is het werk van een psycholoog helemaal vervangen - ik heb geen menselijke nabijheid, geen eigen ervaringen, en ik kan geen diagnose stellen of therapie bieden. Maar ik kan een veilige plek zijn om te praten, zonder oordeel, altijd beschikbaar.”
Tom Van Daele: “Op het eerste zicht krijg je hier een genuanceerd antwoord. Toch stelt ChatGPT zichzelf hier iets te rooskleurig voor. De tool geeft aan een psycholoog niet helemaal te kunnen vervangen. Ik zou het omkeren en zeggen dat ChatGPT een psycholoog helemaal niet kan vervangen.
Voor wie al professionele hulp krijgt, kan een chatbot soms wel een interessante aanvulling zijn, bijvoorbeeld als een soort van interactief dagboek. Het voordeel is dat je op elk moment met een AI-chatbot kan praten. Via je toetsenbord, maar ook met je stem.
Het lijkt alsof je een echt gesprek voert, maar dat is niet zo. ChatGPT is geen persoon maar een ding. Met dat besef hebben veel mensen het moeilijk. Omdat de tool communiceert via taal krijg je de indruk dat je met iemand praat die je begrijpt, maar dat is fake. En dat maakt je minder alert voor de risico’s of valkuilen. ChatGPT is getraind op een enorme hoeveelheid data en bronnen. Sommige zijn kwalitatief en goed onderbouwd, maar zeker niet allemaal. Er is dus altijd een risico op overhaaste, misleidende of verkeerde conclusies.
Een chatbot geeft ook geen weerwerk. Vaak wordt bevestigd wat jij al denkt, terwijl een therapeut minder meegaand is. Soms schuurt het in een sessie. Dat voelt niet comfortabel, maar is nodig om verder te geraken. Een therapeut kan je niet wegklikken of uitzetten als het lastig wordt.”
ChatGPT kan een psycholoog helemaal niet vervangen.
Welke vragen krijgt een AI-chatbot het vaakst?
ChatGPT: “Uit analyse van gesprekken in 2025 blijkt dat de meeste vragen over gevoelens gaan die iedereen herkent.
De 3 meest gestelde vragen aan ChatGPT:
- Ik voel me angstig of gestrest. Hoe kan ik kalmeren?
- Ik voel me somber of leeg. Wat kan ik doen om me beter te voelen?
- Ik voel me alleen. Kun je gewoon even met me praten?
Tom Van Daele: “Stel je die vraag opnieuw, krijg je waarschijnlijk een andere top. Hier is weinig betrouwbare data over. Daarom doet ons team onderzoek naar het gebruik van chatbots voor mentaal welzijn. We willen begrijpen hoe mensen ze inzetten voor psychologisch advies, welke ervaringen ze hebben, en wat hun verwachtingen zijn.
We weten al dat de meeste vragen gaan over:
Op de vraag waarom ze chatbots gebruiken, luidt het antwoord: omdat die altijd beschikbaar zijn, goede ondersteuning bieden, anoniem en gratis zijn of goedkoper dan een therapeut.”
Wat met vragen over gevoelige thema’s?
ChatGPT: “Bij complexe of gevoelige thema’s (narcisme, trauma, misbruik, depressie, enz.) bied ik mentale eerste hulp - empathie, rust, richting - maar geen klinische of diagnostische oordelen.”
Tom Van Daele: “ChatGPT beweert empathisch te zijn, maar computerprogramma’s hebben geen gevoelens of emoties, ervaren niets en kunnen hooguit empathisch klinken. Daarom moet je voor complexe zaken en ernstige problemen zoals trauma’s, misbruik of psychoses niet bij ChatGPT zijn, maar bij een professioneel hulpverlener.
ChatGPT kan wél nuttig zijn voor praktisch probleemoplossend advies:
Psychologische hulp nodig?
Als klant van Helan Onafhankelijk ziekenfonds heb je recht op een gedeeltelijke of volledige terugbetaling bij een geconventioneerde psycholoog of orthopedagoog of betalen we 10 euro terug per sessie voor maximum 12 sessies per jaar bij een niet geconventioneerde psycholoog, orthopedagoog, psychotherapeut of seksuoloog.
Oók via het platform BloomUp. Daar boek je binnen de 2 dagen een kennismakingsgesprek.
Zo ga je bewuster om met een AI-chatbot
1. Een chatbot is géén mens
Een AI-chatbot zoals ChatGPT is een softwaretool (LLM) die taal begrijpt en getraind wordt om antwoorden te voorspellen, en patronen te herkennen uit een enorme hoeveelheid data. De tool communiceert als een mens, maar heeft geen gevoelens of bewustzijn. De app herkent wat mensen zeggen in een bepaalde situatie, en formuleert daar een passend antwoord op.
2. Een chatbot weet veel, maar is niet alwetend
Niet alles wat een chatbot claimt, is waar. De tool maakt fouten en is niet altijd betrouwbaar of veilig. Ga er gerust mee aan de slag, maar aanvaard niet alles klakkeloos en wees je bewust van de beperkingen. ChatGPT kan een sparringpartner zijn bij kleinere, concrete issues of vragen, maar kan nooit echte psychologische hulp vervangen. Blijf ook altijd met ménsen praten.
3. Een chatbot ligt niet wakker van je privacy
Ga je naar een psycholoog, dan praat je met iemand die een beroepsgeheim heeft. Via ChatGPT praat je met OpenAI, één van de grootste bedrijven ter wereld. In mei 2025 heeft een rechter in de VS beslist dat OpenAI geen data meer mag wissen die gebruikers genereren. Alles wat je aan ChatGPT toevertrouwt wordt voor onbepaalde duur bijgehouden én standaard gebruikt om de tool te trainen (tenzij je die trainingsoptie uitvinkt). Ga dus voorzichtig om met je gevoelige info.
Oproep: meedoen aan het onderzoek?
Tom Van Daele doet onderzoek via Thomas More. Deel anoniem
je ervaring met een chatbot via
bevraging.be
Deel dit artikel
Tags
PsycholoogVerder lezen
Claudine testte uit of meer beweging haar beter doet slapen
Claudine heeft een zittende job en kijkt ’s avonds graag tv. Dat kluistert haar soms langer aan haar zetel dan goed voor haar is. Resultaat: ze gaat te laat slapen en krijgt daardoor elke namiddag een stevige dip. Ze probeert nu meer te bewegen overdag, en minder tv te kijken ’s avonds. De test: kijken of dit helpt om ’s avonds sneller haar bed op te zoeken.
De sociale kaart: vind online hulpverlening op maat
Op zoek naar een ergotherapeut bij jou in de buurt? Of vind je geen centrum voor kortverblijf? Dan kan je terecht op www.desocialekaart.be, een gerichte zoekmotor voor al je hulpvragen rond gezondheidszorg en welzijn. Heel handig voor zowel patiënten als zorgverleners.
Geen toeslag meer bij apothekers van wacht
Moet je ’s avonds of in het weekend nog naar de apotheker van wacht met een voorschrift? Dat betaal je daar binnenkort geen toeslag meer voor. In de plaats komt er een permanentievergoeding voor apothekers van wacht.
Zelfzorg in de zorg
Men zegt wel eens “you can’t pour from an empty cup” en het afgelopen coronajaar merkten we dat ook bij onze medewerkers van Helan Gezinszorg. Daarom deden we beroep op de diensten van de zuurstoflijn om ook onze eigen verzorgenden de nodige ademruimte te geven zodat ze nog beter voor hun klanten kunnen zorgen.