Echt multitasken bestaat niet

Automatische piloot 

Multitasking in de zin van twee dingen tegelijk doen, bestaat eigenlijk niet. Tenminste: geen twee dingen die aandacht vergen. “Pianospelen en tegelijk een liedje zingen bijvoorbeeld lukt me nog wel, maar alleen omdat ik daar jaren op getraind heb”, vertelt professor Kobe Desender van de KU Leuven.

“Alleen een bezigheid die zodanig geautomatiseerd is dat je er niet meer bij nadenkt, kan je combineren met een andere taak. Daarom kan je bijvoorbeeld wel praten terwijl je wandelt. Omdat je wandelen op automatische piloot doet. Maar luister je bijvoorbeeld naar een podcast terwijl je autorijdt, dan gaat dat goed zolang je op de snelweg rijdt en er weinig gebeurt. Maar als je op de rem moet staan, of er doet zich een onverwachte situatie voor, dan heb je waarschijnlijk een stuk van die podcast gemist.” 

Switchen 

En toch proberen we voortdurend om verschillende bezigheden te combineren. “Als je toch twee dingen probeert te combineren die aandacht vergen, ga je switchen tussen die twee taken”, legt professor Desender uit. Wanneer je op je werk gaat multitasken, dan kan je het gevoel krijgen dat je sterk bezig bent. Maar in realiteit is dat switchen tussen taken zeer inefficiënt. Er gaat veel tijd en aandacht bij verloren. Bovendien maak je meer fouten. “Wanneer je een bepaalde taak wilt uitvoeren, stelt je brein zich daar op in.” “Je hersenen bepalen een actieplan. Als je switcht tussen taken, moet je brein dat plan telkens weer aanpassen. Dat vergt constante mentale controle en is zeer uitputtend.” 

Meer risico nemen 

Vaak multitasken heeft ook een effect op onze keuzes. “Onderzoekers lieten proefpersonen in een scanner zes uur lang switchen tussen twee taken”, vertelt professor Desender. “Tussendoor werden hen riskante keuzes voorgelegd. Bijvoorbeeld: ‘Wil je nu een kleine beloning of later pas een grote?’. Daaruit bleek dat de proefpersonen, naarmate de test vorderde, veel meer risico namen in hun keuzes. Waarschijnlijk omdat switchen zoveel controle vergt. Na een tijdje raakt die controle gewoon op.” 

Snelle beloning 

Als multitasken alleen nadelen heeft, waarom doen we het dan voortdurend? Het klinkt bijna als een cliché, maar het valt niet te ontkennen: vooral onze smartphone en sociale media zetten ons aan het switchen. “Door te switchen boet je misschien wel aan efficiëntie in, maar heel lang met dezelfde taak bezig zijn, kost ook wat. Je mist vast en zeker wel iets”, zegt professor Desender. “Dat is de zogenaamde opportunity cost van lang geconcentreerd bezig zijn.

Bovendien biedt een lange taak doorgaans weinig beloning voor je brein, tenminste niet op korte termijn. Wanneer je iets leuk vindt, beloont je brein je met een shotje dopamine. Smartphones en sociale media spelen erg handig in op dat beloningssysteem. Telkens als je een like krijgt, ervaart je brein een dopamineboost. Dat maakt het erg verleidelijk om snel even je smartphone te checken.”

Test: hoe goed kan jij multitasken? 

Stap 1

• Neem een balpen, een blad papier en een klok. Time jezelf terwijl je twee regels tekst schrijft.
• Op de eerste regel schrijf je: 'ik kan razend goed multitasken'.
• Op de tweede regel schrijf je het alfabet.
• Noteer hoe lang je daar in totaal over doet. Gemiddeld duurt dat ongeveer 28 seconden. 

Stap 2

• Schrijf nu hetzelfde opnieuw, maar in plaats van beide regels ineens te schrijven, schrijf je afwisselend één letter op elke regel. Dus i-a-k-b-k-c-a-d-n-e enz.
• Time jezelf opnieuw. Gemiddeld duurt dat 1 minuut en 6 seconden.
• Kijk ook eens of je geen fouten maakte. 

Conclusie

• Het resultaat van je inspanning is exact hetzelfde: je hebt dezelfde regels geschreven.
• De tweede keer duurt het alleen langer omdat je constant moet switchen tussen twee manieren van denken. Dat is multitasken.
• Multitasken betekent dat je trager opschiet en meer fouten maakt. Dat noemen wetenschappers de 'switch cost'.