Van afstand naar verbinding met je kind: wat als we er samen over praten?

“Laat mij!” “Hou je mond!” Met opgroeiende kinderen in huis kan het stevig waaien. Verwijten en stilzwijgen wisselen elkaar af en niemand kan nog volgen. Zowel jongeren als hun ouders kunnen er wat van, zegt psycholoog en therapeut Sarah Bal.

Al meer dan 30 jaar helpt ze gezinnen om de weg naar elkaar terug te vinden, ondanks twijfels en spanningen. Dat begint meestal met de vraag: “Wat als we er samen over praten?” Dat is een belangrijke stap naar verbinding, legt Sarah uit.

“Zowel bij jongeren als ouders is er soms een terughoudendheid en een angst om samen het gesprek aan te gaan. Ze weten niet meer hoe ze echt met elkaar in contact kunnen komen. Hoe ze hun vertrouwensrelatie of emotionele band versterken of terug opbouwen. Maar als zulke gesprekken plaatsvinden, zie ik dat ze hen vaak sterker maken. Het feit dat jongeren en ouders weer met elkaar praten, onderstreept: je doet ertoe voor mij.”

De eerste stap in ont-moeten

De wil om er samen uit te komen, is in de meeste gezinnen groot. Maar wie zet de eerste stap? En hoe doe je dat? Leg het initiatief niet volledig bij je kind. Ben je bezorgd? Nodig de jongere zelf uit voor een gesprek. Zeg niet zomaar ‘ik ben er voor je’, maar maak het concreet.

Benoem wat je opvalt en luister, zonder oordeel. Want je kan pas delen wat er speelt als je je veilig voelt. Probeer het gesprek de sfeer te geven van ont-moeten: in dit gesprek moet niets. Jij vraagt, jij maakt een opening, jij wil iets bespreekbaar maken. Je kan de ander niet forceren. Probeer je kind vooral op zijn of haar gemak te stellen.

Lukt het niet om de kern van de kwestie te bespreken? Samen wat luchtig praten of grapjes maken is ook al een mooie stap. Onthoud dat een gesprek voeren soms belangrijker is dan de inhoud van het gesprek.

Vertrek vanuit sterktes

Sarah Bal ziet in haar praktijk vaak dat ouders onrealistische verwachtingen hebben van jongeren. “Ik hoor soms uitspraken als ‘Hij wil dat niet doen’. Terwijl ik denk: hij kan het gewoon nog niet, geef hem tijd en ruimte, het komt wel.” Onze hersenen blijven zich ontwikkelen tot ongeveer 24 jaar.

Dat verklaart veel van het typische gedrag van jongeren. Nadenken over de gevolgen van die extra pint? Huiswerk plannen op de lange termijn? Ze willen wel, maar ze kúnnen het nog niet helemaal.

Vertrek in je gesprekken liever vanuit sterktes. Kijk naar wat er wél is, bij jezelf en de ander. Zo leer je elkaars kracht kennen en gebruiken. Dat versterkt het gevoel van eigenwaarde en helpt om constructiever met uitdagingen om te gaan.

Taal is meer dan praten

Sta je met je mond vol tanden? Blijft je kind stil tijdens een gesprek? Dat hoeft geen probleem te zijn. Je hoeft niet altijd de juiste woorden te vinden of actief iets te zeggen om je plaats in te nemen of betekenisvol te zijn voor anderen. Met elk klein gebaar, elke blik, elke stilte geef je iets door van jezelf en kan je gehoord en gezien worden.

Als je het niet kan zeggen, kan je het neerschrijven. In een brief, bijvoorbeeld. Of je kan een liedje of een tekening maken. Gebruik je eigen taal om te verbinden. En blijf intussen goed kijken en luisteren. Ook naar wat er niet gezegd wordt. Zie je een lachje? Droeve ogen? Merk lichaamstaal op en benoem die. Dat geeft erkenning en opent de deur voor een gesprek.

Samen dragen

Slaande deuren en boze blikken kunnen wegen op je gezin. Zie elk conflict als een kans om samen te groeien. En om je relatie en vertrouwensband aan te sterken. Je hebt geen controle over het gedrag van je tiener, maar je kan wel kiezen hoe jij met moeilijke situaties omgaat.

Jouw bereidheid om te luisteren is het beste begin. Als ouder wil je niets liever dan het verdriet, de angst of de woede van je kind wegnemen. Maar dat kan niet. Wat wél kan, is het proberen te begrijpen en het samen dragen.

Ouders voeden kinderen op, maar kinderen voeden evenzeer hun ouders op. En veel ouders worstelen met dezelfde problemen. Door ervaringen te delen, leer je van elkaar. Opvoeden is samen zoeken en samen beleven. Zo bouw je een vertrouwensrelatie op met je kind.

Het is niet erg dat je het als ouder soms niet weet. Er zijn is het belangrijkste. Het feit dat je er bent, dat je luistert, dat je die hand uitsteekt en jezelf laat zien, daar gaat het om.

6 tips voor een goed gesprek met je kind

1. Creëer een veilige sfeer: lastige ervaringen delen lukt beter als je je veilig voelt. Zoek een rustige plek, neem de tijd en vermijd oordelen, uitlachen en straffen.

2. Wacht niet op de ander: zet de eerste stap als je bezorgd bent. Misschien hapt je kind niet meteen toe, maar jij toont alvast dat je bereid bent om in gesprek te gaan.

3. Luister actief: geef je volle aandacht aan het gesprek en probeer de ander niet enkel te horen, maar ook te begrijpen. Benoem wat je opmerkt, koppel af en toe terug en onderbreek elkaar niet.

4. Geef het voorbeeld: als jij je kwetsbaar opstelt en alle emoties toelaat, leert je kind dat het zich volledig mag tonen, dat alles er mag zijn.

5. Neem op tijd een pauze: zit je vast of escaleert het conflict, neem dan een pauze en spreek meteen af wanneer jullie verder praten. Zo blijven jullie in verbinding.

6. Geloof in verandering: als je oprecht gelooft dat het goedkomt, straal je dat ook uit. Dat vertrouwen geef je mee aan je kind, voor nu en voor later.

Helan-voordeel: psychologische therapie

Kinderen en jongeren kunnen voor gratis sessies terecht bij een geconventioneerde psycholoog. Is je psycholoog niet geconventioneerd, dan betaalt Helan 120 euro per jaar terug. Ook kun je vanaf 18 terecht bij BloomUp om snel een online consultatie met een psycholoog te boeken.

Ontdek het voordeel

Over Sarah Bal