Jongeren drinken en blowen minder dan vorige generaties

Minder alcohol, maar bingedrinken blijft een uitdaging

Over de tien laatste metingen is het alcoholgebruik duidelijk gedaald. In 2012-2013 dronk 56% van de deelnemende leerlingen alcohol in het jaar voor de bevraging. In 2023-2024 daalde dat percentage af naar 43%. Het aantal leerlingen dat regelmatig dronk (minstens één keer per week) dronk verminderde met meer dan een derde en de beginleeftijd steeg van 14,0 naar 14,8 jaar, veel goed nieuws dus.

Toch is er nog heel wat werk aan de winkel om het alcoholgebruik en de risico’s ervan verder tegen te gaan. Een kwart van de leerlingen heeft minstens één keer aan bingedrinken gedaan in de laatste 12 maanden. (Voor meisjes zijn dat vier glazen in een tijdspanne van twee uur, voor jongens zijn dat er zes.) Eén op tien van de 17-18-jarige leerlingen doet dat minstens een keer per week.

De wetgeving over het verkopen, schenken en aanbieden van alcoholische dranken is goed gekend. Toch denkt bijna de helft van de min-16-jarigen, ondanks het verbod, makkelijk aan bier of wijn te geraken.

Gebruik slaap- en kalmeringsmiddelen blijft toenemen

Het gebruik van voorschriftplichtige slaap- en kalmeringsmiddelen door leerlingen in het secundair onderwijs steeg in de voorbije jaren. In 2023-2024 gebruikte 17% ooit al deze zware medicatie, in 2012-2013 was dat maar 12%. Het gebruik ligt hoger en stijgt ook sneller onder meisjes. Lees meer over slaapmiddelen.

Daling van cannabisgebruik springt in het oog

Voor cannabisgebruik dalen alle parameters. Zowel het aantal leerlingen dat ooit al cannabis gebruikte (van 17% naar 8%), als het aantal dat het afgelopen jaar gebruikte (van 11% naar 6%), als zij die wekelijks of vaker gebruiken (van 2% naar 1%).

Het gebruik van cannabis is wordt iets meer door jongens gedaan en komt steeds meer voor naarmate de leeftijdsgroep ouder is.

Ondanks dalende cijfers is cannabis wel nog steeds zeer aanwezig in de leefwereld van de jongeren. 18% zegt makkelijk aan cannabis te geraken, bij 17-18-jarigen is dat zelfs 36%. 23% van de leerlingen heeft minstens 1 vriend die cannabis gebruikt, wat bij 17-18-jarigen klimt tot 43%.

Andere illegale drugs dan cannabis (xtc, amfetamines, hallucinerende middelen, cocaïne, lachgas), worden nog steeds heel beperkt gebruikt. Afhankelijk van het middel heeft tussen de 0,1% en 1% deze in het afgelopen jaar gebruikt.

Ondanks verbod: 1 op 10 speelde afgelopen jaar met een kraslot, 1 op 20 op de Lotto

Er zijn opvallend veel leerlingen die voor geld spelen. Nochtans is 95% van deze leerlingen minderjarig, wat wil zeggen dat ze wettelijk gezien niet met geld mogen gokken. 26% speelde ooit op krasbiljetten en 9% deed dit het voorgaande jaar, voor Lotto is dat 16% en 5%. Zowel Lotto als krasbiljetten worden even vaak gespeeld door de jongste leeftijdsgroep (12-14 jaar) als door de oudere leeftijdsgroepen . Wanneer wordt dat verlangen dan een verslaving? Verslavingsdeskundige Paul Van Deun legt uit.

1 op 10 ervaart wel eens negatieve impact van gamen

Een kwart van de leerlingen (26%) besteedt meer dan 7 uur per week aan gamen, één op de zeven (14%) doet dit meer dan 14 uur per week. De meesten ondervinden weinig tot geen nadelige gevolgen van dat spelgedrag. Toch ervaart 9% de negatieve impact van gamen op het sociaal functioneren. Dat kan bijvoorbeeld gaan over het niet nakomen van schoolverplichtingen, of over gamen omdat je je slecht voelt. Nadat deze uitingen van risicovol en problematisch gamegedrag tussen 2017-2018 en 2021-2022 duidelijk minder voorkwamen, zien we over de drie laatste schooljaren heen dat die in alle leeftijdsgroepen weer toenemen.

Preventie werkt, op voorwaarde dat we erop blijven inzetten

De resultaten uit de VAD-leerlingenbevraging bevestigen opnieuw dat jongeren bewuster bezig zijn met hun gezondheid, en meer dan vroeger rekening houden met de negatieve effecten die alcohol en drugs kunnen hebben. De aanhoudende preventieve inspanningen naar jongeren toe lonen dus. Tegelijkertijd tonen de cijfers ook hoe belangrijk het is om te blijven inzetten op deze beïnvloedbare doelgroep. Zo blijft bingedrinken een hardnekkig gegeven, moet het stijgende gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen goed opgevolgd worden, en houden gokken en gamen voor sommige jongeren duidelijke risico’s in. Blijven investeren in preventie en zorgen dat jongeren die risicogedrag vertonen snel de juiste begeleiding krijgen, blijft dus zeker en vast de boodschap.