Slaappillen: zó raak je ervan af

Als een roos

Met een eenvoudig klein pilletje kan je slapen als een roos. Dat is de opvatting van heel wat Belgen. Maar niets is minder waar. Uit wetenschappelijke studies blijkt dat de slaapkwaliteit daalt door het gebruik van slaapmiddelen. Als je een slaappil neemt, geeft dat je geen natuurlijke en dus ook geen verkwikkende slaap. 

Bovendien raak je er snel aan gewend: al na vier weken heeft de medicatie geen enkel fysiek effect meer. Daarnaast zijn slaappillen erg verslavend. Ervan afkicken is aartsmoeilijk.

Benzo's of melatonine

Belgen zijn koploper wat betreft het gebruik van verslavende slaap- en kalmeermiddelen (benzodiazepines of kortweg benzo’s). We staan in de top 3.

12% van de Belgen neemt slaappillen, waarvan 5% om langdurig gebruik gaat. Om geen benzo’s te moeten slikken, nemen veel Belgen hun toevlucht tot melatonine, een niet-verslavend hormoon.

Wat is melatonine?

Melatonine is een hormoon dat in je hersenen geproduceerd wordt. Het regelt o.a. het slaap-waakritme regelt. De pijnappelklier in je hersenen produceert melatonine als het donker wordt. Dat maakt je moe en slaperig. Het wordt synthetisch nagebouwd en verkocht als middel om beter te slapen of tegen jetlag.

Steeds meer mensen gebruiken het omdat ze geloven dat ze iets onschuldigs nemen en tegelijkertijd wegblijven van de benzo’s. ‘Geen goed plan’, zegt Kristien Coteur, postdoctoraal onderzoekster aan de KU Leuven. ‘Mensen die het op goed geluk beginnen nemen, gooien vaak hun eigen ritme overhoop.’

Werkt het echt?

Op dit moment is er onvoldoende bewijs dat melatonine werkt als gewoon slaapmiddel bij slechte slapers. Melatonine zou bij correct gebruik wel enigszins werken bij stoornissen van het dag-nachtritme, zoals een jetlag.

Daarnaast helpt een korte behandeling met melatonine mogelijk om beter in te slapen. Het effect is zeer beperkt: je slaapt ietsje sneller in, afhankelijk van de studie zo'n 4 tot 11 minuten. Het is maar de vraag of zo'n kleine tijdswinst de moeite loont om melatonine in te nemen.

Het is niet verstandig om de dosis melatonine te verhogen. Als je hoge dosissen inneemt, kan je overdag last krijgen van:

• duizeligheid
• hoofdpijn
• buikpijn
• slaperigheid

Je slaap-waakritme raakt verstoord.

Ook mogelijke bijwerkingen van melatoninepillen op lange termijn zijn nog onbekend.

Bron: Gezondheid en Wetenschap

Placebo-effect

Nog een belangrijke reden om deze wondermiddeltjes uit het medicijnenkastje te bannen: slaappillen hebben een placebo-effect. De helft van de werking ervan speelt zich louter af in ons hoofd. We denken sneller te zullen slapen, maar dat strookt niet met de realiteit. Waarom dan zo veel betalen voor pillen die maar voor de helft werken, je gezondheid schaden en bovendien slechts 4 weken effectief hun nut bewijzen?

Langdurig gebruik van slaappillen leidt alleen maar tot meer problemen. Tel maar op. Ze zijn duur, de slaapkwaliteit is ondermaats en er ontstaat gewenning, ze tasten je geheugen en concentratie aan. Hoog tijd dus om ze eindelijk eens echt aan de kant te schuiven. Want slaappillen zijn te veel ingebed in onze maatschappij terwijl er heel wat alternatieven voorhanden zijn.

Pijn en slaap 

Uit onderzoek blijkt dat mensen met chronische pijn vaker een slaapprobleem hebben dan gezonde leeftijdsgenoten. Zo zou 50 tot zelfs 70 procent klagen over een verstoring van de slaap.

Pijn en slaap hebben een wisselwerking: pijn zorgt ervoor dat je wakker blijft, maar een te kort aan slaap versterkt ook de pijnbeleving. En dat is niet alles: pijn zorgt er namelijk ook voor dat je je minder goed in je vel voelt, en meer spanningen en zorgen krijgt. De impact die de pijn en het gebrek aan slaap op mensen hebben is dus vaak groot. Voor patiënten met chronische pijn is het dus sterk aangewezen om samen met zijn of haar huisarts / specialist te bekijken op welke manier slaaptherapie kan ingezet worden.

Learn to sleep

Kamp je met slaapproblemen, praat erover met je huisdokter en/of een slaapspecialist. In veel gevallen zal die je informeren over de mogelijkheden voor slaaponderzoek en slaaptherapie in de buurt. Slaaptherapie vergt heel wat inspanning, het is als het ware een heropvoeding in slapen, maar het biedt snel resultaat en rendeert  op lange termijn. 
 
Slaaptherapie wordt inmiddels beschouwd als de eerstelijnsbehandeling voor slaapproblemen. Dat wil zeggen dat het de behandeling is die in eerste instantie voor slaapproblemen zou moeten gestart worden en de meeste resultaten biedt.

Zo stop je met schaapjes tellen

Goed slapen is voor een groot deel de juiste gewoontes aanleren: vaste bedtijden aanhouden, schermgebruik aanpassen, sporten, … Helan zet 5 aanbevelingen op rij om beter de slaap te vatten: 

1. Vermijd alcohol en sigaretten ’s avonds voor het slapengaan, en blijf uit de buurt van (zwarte of groene) thee en koffie vanaf 15 uur.
    
2. Het blauwe licht van smartphones en tv-, en computerschermen onderdrukt de productie van het slaaphormoon melatonine en activeert je geest. Leg je digitale toestellen twee uur voordat je wilt indommelen aan de kant. 
    
3. Creëer een eigen slaapritme: ga elke dag zoveel mogelijk slapen rond hetzelfde uur en sta ook rond dezelfde tijd weer op.
    
4. Word je ’s nachts wakker, blijf dan niet liggen woelen. Ga elders iets rustigs en slaapverwekkend doen bij gedempt licht en keer na twintig minuutjes terug om weer te gaan slapen.
    
5. Probeer een slaaptherapie. Helan betaalt je een deel terug.

Gezonder slapen, beter leven

Levens- en slaapkwaliteit zijn nauw met elkaar verbonden. Een gezonde slaap bevordert de concentratie en verhoogt je weerstand tegen infecties. Een goede matras en het juiste hoofdkussen bezorgen je een ontspannen en gezonde nachtrust waarbij je rug- en nekwervels de tijd krijgen om te recupereren. 

Kijk op Helan Zorgwinkel voor ons aanbod.