Altijd positief of gelukkig zijn, is minder onschuldig dan je zou denken

Herken je deze valse geruststellingen bij negatieve ervaringen?

• Je vriendin onderging net een borstbesparende operatie: 'Het had erger gekund.'
• Je partner riskeert zijn job kwijt te raken: 'Je zorgen maken heeft toch geen zin.'
• Je treurt om je pas overleden kat: 'Heb je al geprobeerd iets leuks te doen?'

Vanwaar komt toxische positiviteit?

Cedric Arijs: “Eind twintigste eeuw ontstond er een beweging binnen de psychologie die niet langer enkel wou focussen op stoornissen en problemen. De positieve psychologie keek liever naar wat het leven de moeite maakt, en hoe mensen voluit konden leven in plaats van overleven.

Een welkome tegenreactie, maar de slinger sloeg te ver door. De kracht van positief denken veranderde in toxische positiviteit. Sociale media versterken dit vandaag enorm met een overdaad aan mierzoete motiverende quotes en dwangmatig positieve succesverhalen.”

De donkere kant van positiviteit

Bij normaal positief denken focus je op geluk en fijne dingen. Cedric Arijs: “Wanneer positief zijn een voorwaarde wordt voor een geslaagd leven, wordt het geforceerd en op termijn giftig.” Toxische positiviteit schuift de verantwoordelijkheid af op het individu. Ben je niet gelukkig? Dan ligt dat aan jou. Terwijl er genoeg is om ons zorgen over te maken: klimaat, oorlog, economie, polarisatie, ...

Cedric Arijs: “Toxic positivity verhindert de gezonde verwerking van pijnlijke ervaringen. Uit onderzoek blijkt dat negatieve gedachten en gevoelens onderdrukken een averechts effect heeft: ze duiken op termijn toch weer op, sterker dan voordien zelfs. Vergelijk het met een bal die je onder water probeert te duwen. Van zodra je minder druk uitoefent en de bal loslaat, wordt die met extra kracht omhooggestuwd.”

“Eigenlijk begint het al bij de opvoeding”, zegt Cedric Arijs. “We durven pijn en ongemak geen ruimte te geven. Blij en gelukkig zijn is de boodschap. Hoe vaak zeggen we niet tegen onze kinderen: 'Droog je traantjes en ga snel verder spelen.' Terwijl leren omgaan met alle emoties, inclusief de oncomfortabele, zo belangrijk is voor een gezonde ontwikkeling. Wie erin slaagt dat dwangmatige positivisme los te laten, vindt uiteindelijk misschien wel het echte geluk.”

De lichte kant van negativiteit

We zijn niet geprogrammeerd om ons continu blij te voelen. Studies tonen aan dat negatief denken ook voordelen heeft. Zo wapent het ons tegen goedgelovigheid en we leren vaak meer uit negatieve ervaringen. Cedric Arijs: “Negatieve emoties of ervaringen dwingen ons om stil te staan, na te denken en te groeien tot wie we willen zijn in dit leven.”

Alle emoties mogen er zijn

Erkennen dat zowel positieve als negatieve emoties hun waarde én hun functie hebben, verhoogt de kans op tevredenheid met je leven. Het doel is emotionele balans: je jaagt geluk en blijheid niet obsessief na en je ontvlucht negatieve gevoelens niet.

Hoe je daarin slaagt? Cedric Arijs: “Door je emoties neutraal te observeren. Emoties geven informatie vanuit ons lichaam als reactie op onze omgeving. En die informatie helpt ons beslissingen nemen en keuzes maken.

Het is dus belangrijk om onze emoties te leren voelen, te (h)erkennen en te benoemen. Om er daarna mild naar te kijken. Met begrip en mildheid naar jezelf kijken is goed voor je welzijn."

Wat kan je zelf doen?

Vervang peptalk door empathie

• Niet: 'Het had erger gekund.'
• Wel: 'Dit is heftig. Kan ik iets voor je doen?'
• Niet: 'Je zorgen maken heeft toch geen zin.'
• Wel: 'Ik hoop ook dat het goed komt. Ik ben er voor je.'
• Niet: 'Heb je al geprobeerd iets leuks te doen?'
• Wel: 'Ik weet hoe erg dit voor je is. Ik wens je veel troost.'
• Niet: 'Probeer het positief te bekijken.'
• Wel: 'Je soms slecht voelen is helemaal oké.'