Gaan we straks bij Dokter Robot op consultatie?

Professor, wat moeten we ons voorstellen bij robotica en geneeskunde? Worden we binnenkort door een sprekende robot geholpen als we het ziekenhuis binnenstappen?

Absoluut niet. Meestal denken we bij het automatiseren van processen inderdaad aan robots die het werk van mensen overnemen. Maar een ziekenhuis onderscheidt zich nog altijd sterk van een autofabriek, gelukkig. Mensen zijn per definitie uniek, en dus zijn geen twee patiënten dezelfde. Een volledig geautomatiseerd proces is dan onmogelijk. De chirurg verdwijnt dus zeker niet aan de operatietafel, en zal altijd onmisbaar blijven om de ingreep in goede banen te leiden. Al schakelt hij of zij daar wel steeds vaker slimme instrumenten voor in. Die operatierobots zijn simpelweg een tool voor de chirurg om nog efficiënter, nauwkeuriger en veiliger te werken.

In welke geneeskundige domeinen zijn robotica vandaag al goed ingeburgerd?

Vandaag is dat voornamelijk in de urologie, dus bij chirurgische ingrepen aan de urinewegen en de geslachtsorganen van de man. Maar ook in de gynaecologie en de cardiologie is nu een stille opmars te zien. In de urologie bijvoorbeeld, worden verwijderingen van de prostaat, de blaas of een deel van de nieren al courant met een operatierobot uitgevoerd. Of en hoe snel andere domeinen in de geneeskunde die nieuwe technieken inzetten, hangt af van de betrokken chirurgen. Meestal wordt een roboticatoepassing ontwikkeld of verbeterd op vraag van een chirurg die door ervaring nieuwe inzichten verwerft. Zij trekken dus de innovatie mee op gang.

Wat zijn de voordelen als patiënt als bij een robot-geassisteerde ingreep?

Alle voordelen vloeien voort uit de precisie van de robot. De instrumenten maken, in vergelijking met een menselijke hand, minimale bewegingen. De toegang tot het lichaam gebeurt dus via kleine insnedes van 2 tot 3 cm, terwijl men daar vroeger de hele onderbuik moest voor insnijden. Bovendien kunnen robots geprogrammeerd worden om foute bewegingen te blokkeren, waardoor ze ook extra veilig zijn.

Concreet zijn de voordelen van een robot-geassisteerde operatie voor de patiënt:

• een kortere operatietijd (dus ook minder lang onder narcose),

• minder bloedverlies tijdens de operatie,

• minder pijn na de operatie,

• minder kans op complicaties,

• een beperkt verblijf in het ziekenhuis,

• een sneller herstel achteraf,

• minder littekenweefsel.

Welke vernieuwingen krijgen we in de toekomst nog te zien?

Die komen er ongetwijfeld zodra we artificiële intelligentie op grote schaal aan roboticatechnologie kunnen koppelen. Nu beschikken we meestal over beperkte data van specifieke studies binnen één domein om aan de robotica te werken. Maar als we ooit één database zouden hebben voor alle operaties over verschillende domeinen, en daar AI zouden op inzetten om uit de gegevens te leren? Dan zijn de mogelijkheden bijna grenzeloos. Of dat in de nabije toekomst mogelijk zal zijn, laat ik wel in het midden. Naar mijn verwachting ligt dit in de verre toekomst, al weet je tegenwoordig maar nooit.