De geestelijke gezondheidszorg blijft ook kampen met een aantal pijnpunten. De zorg is versnipperd tussen de federale overheid en de deelstaten, bepaalde zorgnoden worden nog steeds niet of onvoldoende gedekt, en het ontbreekt vaak nog aan continuïteit wanneer mensen moeten schakelen tussen verschillende zorgvormen. 

Het is belangrijk dat mensen vlot hun weg kunnen vinden in het landschap van de geestelijke gezondheidszorg. Dit vraagt om een heldere en transparante communicatie over het zorgaanbod, aangevuld met voldoende zorg op maat, dicht bij de patiënt. Het is dus nodig om verder te blijven investeren in de geestelijke gezondheidszorg.

Wanneer mensen schakelen tussen verschillende hulpverleners en zorgomgevingen (bv. ziekenhuis, psycholoog, huisarts, Centrum Geestelijke Gezondheidszorg, …) is het belangrijk dat die overdracht naadloos verloopt, zonder dat er gaten in de zorg ontstaan. Niet alleen een beperkte wachttijd, maar ook een correcte en vlotte overdracht van informatie is hierbij cruciaal. Bovendien is het belangrijk dat de patiënt zelf, en eventuele mantelzorgers, goed geïnformeerd blijven op elk moment.

Specifieke aandacht is bovendien nodig voor jongeren die de overgang maken van de jeugd- naar de volwassenenzorg.

Uit een recente studie van de Onafhankelijke Ziekenfondsen blijkt dat het aantal klanten dat uitvalt wegens geestelijke gezondheidsproblemen jaar na jaar toeneemt. Vooral bij burn-out is de stijging opvallend: tussen 2018 en 2024 is het aantal gevallen bijna verdubbeld. Ook depressie kent een stijging van 16% in dezelfde periode. Samen zijn burn-out en depressie in 2024 verantwoordelijk voor meer dan één op vijf van de nieuwe gevallen van arbeidsongeschiktheid bij de klanten van de Onafhankelijke Ziekenfondsen.

Ook bij langdurige arbeidsongeschiktheid (langer dan één jaar) zien we een gelijkaardige stijging. Volgens cijfers van het RIZIV was er tussen 2018 en 2023 een toename van 44% voor wat betreft depressie en burn-out. (1) Op 31 december 2023 was 37,57% van alle mensen in invaliditeit arbeidsongeschikt door een psychische stoornis. Bij een kwart van alle mensen in invaliditeit was burn-out of depressie de oorzaak.

Vrouwen vertegenwoordigen meer dan twee derde van de mensen in invaliditeit door depressie of burn-out. Bij jongeren tot 30 jaar, vrouwen en zelfstandigen zien we de sterkste toename van invaliditeit als gevolg van depressie of burn-out. (2)

(1) Onafhankelijke Ziekenfondsen. (2025). Nieuwe gevallen van arbeidsongeschiktheid 2018–2024. 

(2) Arbeidsongeschiktheid in 2023: Hoeveel mensen in invaliditeit door depressie of burn-out? Hoeveel kost dat aan uitkeringen? | RIZIV

De cijfers uit deze onderzoeken zeggen alleen iets over de arbeidsongeschiktheid door geestelijke gezondheidsproblemen. Maar dat is natuurlijk alleen het topje van de ijsberg. De problematiek is nog veel ruimer dan dat. Er zijn dus sowieso meer middelen nodig voor preventie en mentale gezondheidsgeletterdheid, of 'health literacy'. Mensen moeten handvaten krijgen om hun veerkracht te versterken , klachten tijdig te herkennen, en snel hulp te zoeken. Zo kunnen we ernstige en langdurige psychische aandoeningen helpen voorkomen. Er is primaire preventie nodig, dat wil zeggen: voorkomen dat mensen mentale gezondheidsproblemen krijgen. Maar ook secundaire en tertiaire preventie is belangrijk, namelijk voorkomen dat klachten terugkeren, of nog erger worden. Voor elke doelgroep is een aanbod en aanpak nodig.

Mentale gezondheid bespreekbaar maken is van groot belang. Het helpt om het taboe rond mentale gezondheidsproblemen te doorbreken en moedigt mensen aan om sneller hulp te durven vragen. Veel aandacht gaat op dit moment – terecht – naar jongeren. Maar naast een blijvende inzet voor die doelgroep, geloven wij dat dezelfde inspanningen er ook moeten zijn voor andere groepen in de samenleving, zoals bijvoorbeeld ouderen.