waarom vaccineren

#waaromvaccineren

Vaccins zijn de meest doeltreffende manier om je te beschermen tegen bepaalde ernstige infecties. Wat weet jij over vaccins? Doe de test en kom het te weten.

Doe de test

Vaccins: daarom zijn ze goed voor je

Je laten vaccineren is een individuele en collectieve daad van bescherming. Je beschermt er jezelf mee, maar ook de mensen in je omgeving en ruim daarrond. Hoe werkt dat nu precies?

Voor jou én je omgeving

Door jezelf en je kinderen te laten vaccineren, trek je voluit de kaart van de preventie:

  • Je biedt hen en jezelf individuele bescherming tegen ziektes die ernstige gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid en zelfs tot de dood kunnen leiden.
  • Je biedt ook indirect bescherming aan de mensen in je omgeving: je kan de ziekten niet overdragen op familie, vrienden, buren, collega’s die (nog) niet gevaccineerd zijn of heel kwetsbaar zijn. 
  • Je draagt bij tot de collectieve bescherming van onze maatschappij. Hoe meer mensen gevaccineerd zijn, hoe minder besmettelijke ziektes zich kunnen verspreiden. 

Welke ziekten?

Vaccins beschermen je tegen bepaalde infectieziekten, die veroorzaakt worden door microscopisch kleine organismen: microben of micro-organismen.

Er bestaan verschillende families van microben waaronder de bacteriën, virussen, enz. De ziektes die ze veroorzaken, kunnen meestal van de ene persoon op de andere overgedragen worden, zoals bijvoorbeeld COVID-19, de mazelen, kinkhoest, griep enz. 

Hoe werkt een vaccin?

Hoe komt het dat een vaccin je beschermt tegen een latere infectie? Het proces in een notendop:

  • Hele kleine hoeveelheden van een virus of een bacterie, die volledig inactief of heel verzwakt zijn, worden in het lichaam gebracht, meestal door middel van injectie (naald), maar soms ook via de mond.
  • De microbe, die vooraf onschadelijk gemaakt werd, veroorzaakt geen ziekte, maar wordt herkend door het immuunsysteem. Dat reageert onder andere door antilichamen te produceren.
  • De dag waarop het lichaam geïnfecteerd wordt met een ‘echte’ microbe, herkent het immuunsysteem die onmiddellijk en  kan het lichaam zich snel verdedigen.

Laat je vaccineren

Laat je vaccineren en bescherm niet alleen jezelf, maar onrechtstreeks ook de meest kwetsbaren, bijvoorbeeld mensen voor wie vaccinatie medisch niet mogelijk is, of baby's die nog niet gevaccineerd zijn.

Als de omgeving van een pasgeborene zich laat vaccineren tegen kinkhoest bijvoorbeeld, blijft de baby gespaard van besmetting vóór de vaccinatieleeftijd. 

Wat zijn adjuvanten?

De toevoeging van een adjuvant is noodzakelijk bij de meeste ‘gedode’ vaccins: zonder adjuvant kan de immuunrespons niet voldoende op gang komen.

De adjuvant die momenteel het meest gebruikt wordt, is aluminium. Die wordt als het meest doeltreffend en best getolereerd beschouwd. Het gebruik van aluminium leidt soms tot vragen, maar de hoeveelheid die gebruikt wordt in de vaccins is extreem klein.

Na 80 jaar gebruik in vaccins is er nooit een significant neveneffect van aluminium in vaccins gerapporteerd. 

Welke weg legt de goedkeuring van een vaccin af?

De standaard voor kwaliteit, doeltreffendheid en veiligheid van vaccins is héél strikt. Voor een vaccin op de markt komt, gaat er een heel proces aan vooraf:

De onderzoekers isoleren de bacterie of het virus dat verantwoordelijk is voor de ziekte.

Het belangrijkste ingrediënt van de meeste vaccins is (een deel van) de microbe die aan de oorzaak ligt van de ziekte. Die microbe wordt gedood of verzwakt en dus onschadelijk gemaakt. Daarna wordt meestal steriel water of een zoutoplossing toegevoegd. Bepaalde vaccins bevatten ook in minieme hoeveelheden die strikt gereglementeerd zijn:

  • antibiotica-bewaarmiddelen om de besmetting van het vaccin door bacteriën te vermijden
  • stabilisatoren, om de kwaliteit van het vaccin tijdens de volledige bewaartijd te behouden
  • een adjuvant om de immuunrespons op het vaccin te stimuleren. 

 

Voor een vaccin toegediend mag worden, ondergaat het een lange en strenge periode van klinische testen, die een tweeledig doel heeft: bevestigen dat het vaccin de gewenste bescherming biedt én nagaan dat het geen belangrijke nadelige effecten veroorzaakt. Deze proeven laten de onderzoekers toe de doeltreffendheid van het vaccin vast te stellen volgens de toegediende dosissen, het vaccinatieschema, de tolerantie van de gevaccineerde personen, enzovoort. 

Nadat de klinische proeven zijn afgerond, vraagt de fabrikant een ‘vergunning voor het in handel brengen’ (VHB) aan een Europese instantie (Europees Geneesmiddelenagentschap EMA) of een Belgische instantie zoals het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG). De geraadpleegde instantie spreekt zich uit over de risico-batenverhouding van het product. Ze vergelijkt het risico van de ongewenste effecten die eventueel met het vaccin gepaard gaan met de verwachte voordelen voor de gezondheid van de gevaccineerde personen en keurt het op de markt brengen ervan goed of af. 

Nadat het vaccin op de markt is gebracht, wordt het toezicht voortgezet: het FAGG verzekert een permanente opvolging van de doeltreffendheid en de tolerantie van het vaccin binnen de bevolking. De gezondheidsoverheden inspecteren regelmatig de installaties waar de vaccins geproduceerd worden.

Ook het nieuwe coronavaccin doorliep dit hele proces. Dat het toch allemaal snel ging, heeft vooral te maken met extra mankracht en middelen. Lees meer over het coronavaccin

Groepsbescherming en vaccinatiegraad

Om echt doeltreffend te zijn, moet het aantal gevaccineerde personen voldoende hoog zijn en een bepaalde drempel overschrijden. Het hoge aantal gevaccineerde personen verhindert dat de ziektekiemen zich verspreiden. Dit is wat we de ‘vaccinatiegraad’ noemen.

Dankzij deze ‘groepsimmuniteit’ kunnen de meest kwetsbare personen, zoals pasgeborenen die nog niet gevaccineerd zijn of personen die om medische redenen niet gevaccineerd mogen worden, beter beschermd worden.

Bepaalde ziektes zoals poliomyelitis zijn zeer zeldzaam in een regio (vb. EU) of zijn helemaal verdwenen zoals pokken. De meeste microben die de ziektes veroorzaken, bestaan echter nog altijd en vaccinatie blijft noodzakelijk om het opnieuw opduiken van deze ziektes te beperken of te vermijden. 

Hoeveel kost een vaccin?

Sommige vaccins zijn gratis, andere worden dan weer gedeeltelijk terugbetaald door je ziekenfonds. 

Lees meer over de kost

Kan je ziek worden van een vaccin?

  • Net zoals elk geneesmiddel kan een vaccin ongewenste bijwerkingen veroorzaken, namelijk een (vaak) onvoorziene en (altijd) ongewenste reactie van het lichaam, ongeacht de leeftijd van de gevaccineerde persoon. Maar over het algemeen wegen de bijwerkingen van de vaccins niet op tegen de voordelen die ze bieden. 
  • De meest voorkomende ongewenste effecten zijn goedaardig en verdwijnen in enkele dagen: pijn, roodheid of zwelling ter hoogte van de injectieplaats, lichte koorts (bij minder dan 1 op tien mensen).
  • Zeldzame en omkeerbare ongewenste effecten kunnen soms opduiken bij de allerkleinsten: een stoornis van de spierspanning of moeite met wakker blijven of reageren.
  • In echt heel zeldzame gevallen (1 geval op 1 miljoen vaccinaties) kan binnen de 15 à 20 minuten na de injectie een analfylactische shock opduiken, dit is een heftige allergische reactie. Deze reactie kan onmiddellijk met een aangepaste behandeling verholpen worden.
  • Bij vaccinatie kan soms een slapte of flauwvallen voorkomen, niet als bijwerking van het vaccin op zich, maar als een reactie op emotie of pijn.

Wist je dat? 

Ongewenste effecten bij vaccins zijn niet te verwarren met contra-indicaties die heel zelden bij bepaalde vaccinaties voorkomen. Bepaalde personen mogen niet gevaccineerd worden omwille van hun gezondheidstoestand: ziekte, zwangerschap (bij bepaalde vaccins), allergieën, ... Deze contra-indicaties, die verschillen van vaccin tot vaccin, zijn welbekend en een controle gebeurt uiteraard vóór elke vaccinatie!

Meer info op laatjevaccineren.be

Betrouwbare bronnen

Vragen of twijfels

Vragen of twijfels?

Je goed informeren over vaccins is van groot belang om de juiste keuzes te kunnen maken. We maken je graag wegwijs.

Lees meer