Van digitale kloof tot smartphone-afhankelijkheid. Hoe zit het in Vlaanderen?

Na de coronagolven bleek 2022 ook op digitaal gebied voor een normalisering te zorgen. De tijd die we gemiddeld op onze smartphone doorbrengen per dag, stijgt niet verder en zakt zelfs lichtjes met 3 minuten (tot 185 minuten).

Voorts blijkt de argeloosheid waarmee veel Vlamingen de digitale technologie en dienstverlening aanvankelijk omarmden, weg te hebben. De bezorgdheden groeien rond smartphone-afhankelijkheid, fake news en privacy.

Relatie met technologie

Nog altijd zijn 7 op de 10 mensen ervan overtuigd dat technologie ons leven makkelijker en comfortabeler maakt. Maar na corona is dat optimisme wel wat bekoeld, leert het jaarlijkse Digimeteronderzoek van het technologisch onderzoekscentrum Imec bij meer dan 2.300 mensen.

Zo zegt ongeveer de helft van hen dat technologische veranderingen te snel na elkaar volgen. En ruim de helft (56 %) vindt zich bovendien te afhankelijk van technologie.

Dat laatste geldt zeker voor onze relatie met de smartphone. Nu al noemen 4 op de 10 bevraagde Vlamingen zich te afhankelijk van hun smartphone, een stijging met 7 procentpunt tegenover een jaar geleden. Bij jongeren tussen 18 en 24 jaar oud is die bezorgdheid nog groter: meer dan 6 van de 10 jongeren noemen zich te afhankelijk.

36 procent van de respondenten zegt dat hij te veel tijd op zijn smartphone doorbrengt, 5 procentpunt meer dan vorig jaar. Bij jongeren is dat al 57 % (+11 %). Voor 6 op de 10 jongeren slorpen sociale media veel te veel tijd op. En ongeveer 1 op de 4 Vlamingen denkt zelfs dat hij verslaafd is aan zijn smartphone. Bij jongeren is dat intussen meer dan 1 op de 3.

Digitale kloof

99% van de Vlamingen heeft toegang tot een toestel dat verbonden kan worden met het internet. Het lijkt erop dat de digitale kloof minder een kwestie van ‘hebben’ en meer een kwestie van ‘kunnen’ en ‘willen’ is geworden.

Daar is een belangrijke kanttekening bij te maken: Vlamingen met een lager gezinsinkomen beschikken nog dikwijls over te weinig schermen (23 %), en ze ervaren financiële drempels om een snellere internetverbinding aan te schaffen (voor 1 op 3 Vlamingen weegt de kost voor betere connectiviteit (vast of mobiel) te zwaar op het budget). Toch lijkt de klassieke digitale kloof wat te verschuiven richting vaardigheden en attitudes.

Meer dan 4 op de 10 Vlamingen hebben onvoldoende vertrouwen in zichzelf om basisproblemen met technologie op te lossen, en daar zit over de jaren heen geen beterschap in.

Zorgwekkender nog: bij jongeren gaat dat vertrouwen in basisvaardigheden erop achteruit. Daarnaast vindt 30 % (+2) termen gelinkt aan digitale toepassingen verwarrend.

De groep die kan meepraten over nieuwe technologieën zoals metaverse en blockchain is erg klein. En dat geldt ook voor jongeren: bijna één op drie geeft aan dat de digitale technologie voor hem of haar te snel gaat (+8 procentpunten sinds vorig jaar).

De mythe van de jongere als een ‘digital native’ die automatisch mee is met de digitale samenleving, is doorprikt.

Regels rond smartphonegebruik

Omdat we ons bewust zijn van onze smartphone-afhankelijkheid, stellen steeds meer mensen regeltjes voor zichzelf. Bijna 9 op de 10 Vlamingen (88 %, en bij jongeren is dat zelfs 99 %) hebben zo minstens 1 regel: de smartphone consequent op stil zetten, niet meer mee in de slaapkamer nemen of notificaties uitzetten.

"Die regels schieten alle kanten uit, maar eigenlijk zegt maar 23 procent van de mensen dat ze ook echt helpen", zegt Lieven De Marez, professor nieuwe communicatietechnologieën (Imec/UGent).

"Je kunt het beschouwen als een gigantische domesticatiestrijd: technologie komt heel snel binnen in ons leven, langs alle kanten. Maar technologie is als een wild dier dat je in huis neemt: je moet dat temmen. Nu gaat dat dier meer met jou lopen dan omgekeerd. We zoeken een manier om weer baas te worden." 

Lees het volledige onderzoek

Digitaal bewust opvoeden

Hoe moet je als ouder omgaan met het overdreven GSM-gebruik van je kind/jongere, het continu actief zijn op sociale media of het voortdurende gamen? Wat maakt games en sociale media zo aantrekkelijk? En hoeveel moet je er zélf van weten?

Matthias Dewilde geeft je duidelijke uitleg in zijn gratis webinar.

Herbekijk het webinar