Joke Ghysbrecht biedt eenzame mensen gezelschap

Mensen die eenzaam zijn en nood hebben aan een luisterend oor, kunnen een beroep doen op vrijwilligers als Joke. Maar langsgaan bij eenzame mensen en hun vertrouwen winnen, dat doe je niet zomaar.

“Vroeger op het werk noemden ze mij zowel ‘de diplomaat’ als ‘de psycholoog’. Die twee vaardigheden zijn belangrijk in wat ik vandaag doe. Mensen willen hun hart eens luchten, maar doen dat niet bij iemand die hen het gevoel geeft dat een dag later de hele straat het zal weten.”

Menselijkheid

Joke is inmiddels 72 en al enige tijd met pensioen. Mensen kunnen een beroep doen op vrijwilligers zoals Joke, om langs te komen. Zodat ze eens iemand hebben om mee te praten. “Om een keer de middag te breken”, zoals Joke het zelf noemt.

“Vandaag de dag hebben veel mensen nood aan menselijkheid. Want de menselijkheid verdwijnt, overal. Het sociaal contact wordt overal gebannen: bakkers en beenhouwers verdwijnen uit het straatbeeld, naar de bank kan je niet meer gaan …

Zelfs ik voel dat: ik ging vroeger soms speciaal naar de bank voor een babbeltje met een van de bankbedienden met wie ik echt een goede band had. En als ik haar eens tegenkwam, dan vroeg ze mij om iets te gaan drinken.

Ik liep elke week in de bank binnen, niet alleen om een storting te doen, maar ook voor de aangename babbel. Nu is het altijd met de computer. Dat is niet hetzelfde als met een mens. Ik plak graag een gezicht op iemand. Je kan veel opmaken uit lichaamstaal. Ik lees die bij mensen.”

“Bij mij om de hoek is er nog een bakker, een beenhouwer en een klein winkelcentrum. Het is net buiten Gent, maar je hebt er nog meer een dorpsmentaliteit. Ik zie dat de mensen er graag komen.

Een oudere persoon vertelt er al eens zijn verhaal, net zoals vroeger. Dat neemt al gauw een kwartiertje in beslag. Ik stoor mij daar niet aan. Ik heb dat vroeger altijd geweten: mensen gingen niet alleen naar de bakker en de beenhouwer voor hun boodschappen, maar ook voor het nieuws van de straat, voor sociaal contact.

Gelukkig

“Ik begeleid meestal mensen die er alleen voor staan. Het kan ook gebeuren dat ik de mantelzorger ondersteun. Sommigen hebben kinderen, maar die hebben het vaak heel druk waardoor ze er minder kunnen zijn.

Nu begeleid ik twee mensen overdag en één iemand ’s nachts. Ik heb vroeger nog twee of drie nachten gedaan, maar ik moet ook een beetje op mijn eigen gezondheid letten. Want zo’n nacht mag je niet onderschatten. Maar ik blijf fris en monter. De ene nacht slaap je een beetje beter dan de andere nacht.”

“Ik ben aan de slag als vrijwilliger. Wil ik er vandaag mee stoppen, dan kan ik dat doen. Maar ik zou dat niet over mijn hart kunnen krijgen. De meeste mensen zijn nog steeds mijn eerste klanten, hoewel er ondertussen ook al enkelen gestorven zijn. Dat hoort er ook bij als je oudere mensen begeleidt. Het stopt dikwijls met de dood. Je weet dat.”

“De mensen die ik bezoek, zijn allemaal zeer gelukkig dat er iemand langskomt om met hen te praten. De meesten hebben graag dat je er bent, dat je een koffietje drinkt en dat je echt heel intensief met hen bezig bent.

Als ik er ben, passeert de tijd snel, zeggen ze mij vaak. Anders kunnen de dagen lang duren. De oudste persoon die ik bezoek, een dame van 93, zit echt aan het raam te wachten tot ik er ben.”

Antenne

“Ik ga ook langs bij een oudere man. Dan praten we over de televisieprogramma’s die hij kijkt en de reizen die hij vroeger maakte. Je moet zelf een beetje uitzoeken wat iemand zijn interesse is en waarover je kan praten. Dat lukt mij altijd om dat te vinden. Niet van in het begin, maar met de tijd krijg je een vertrouwensband.

Ze beginnen te vertellen over de kinderen, ik vertel een keer over mezelf en mijn familie. Je moet jezelf ook een beetje blootgeven en aanvoelen tot waar je kan gaan. Af en toe je sociale antenne draaien om aan te voelen wat je van jezelf vertelt en welke vragen je de ander kan stellen. Je moet voelen waar ze wel en niet over willen praten. Ik heb geen psychologie gestudeerd, maar ik denk dat ik een goede psycholoog zou zijn.”

“Het zijn heus niet alleen oude mensen die ik bezoek. Je schrikt er soms van hoeveel jonge mensen er ook eenzaam zijn. Ik heb eens iemand gehad die jarenlang lesgegeven had, maar door psychische problemen zeer eenzaam was geworden. Het kon mijn dochter zijn.

Ze had geen vrienden meer en ze hadden me gevraagd of ik met haar contact wilde opnemen en met haar eens iets wilde gaan drinken. Die is er weer bovenop gekomen omdat ze opnieuw contact leerde leggen met mensen. Ik heb ervoor gezorgd dat ze opnieuw onder de mensen kwam en ze is intussen een vriendin geworden.

In een leven kunnen nu eenmaal bepaalde dingen gebeuren. Elke mens reageert er anders op. Je hebt mensen die zich terugtrekken omdat ze heel introvert zijn en niet meer naar buiten komen.”

Pratershol

“Ik ben ook vrijwilliger in de bar van het Open Huis in het Gentse Patershol, het zogenaamde ‘Pratershol’. Dat is een ontmoetingsplaats of praatcafé van de stad Gent. Het is opgestart voor 55+’ers, maar is eigenlijk voor alle leeftijden. Daar komen ook veel toeristen over de vloer. Iedereen mag erbinnen en het is er mooi zitten in de zomer.

Elke week ga ik daar een halve dag naartoe. Ook daar zie ik direct wanneer mensen nood hebben aan een babbel. Er is iemand die daar elke dinsdagnamiddag van 2 tot 6 komt zitten, gewoon om een praatje te slaan.

Mensen komen daar bewust naartoe om iemand te zien, om met iemand te babbelen. Ik ga dan een beetje bij hen zitten. Het is niet van de eerste keer dat zo’n babbel loskomt, maar ik voel de mensen goed aan.”

Warm gevoel

“De eenzaamheid van mensen opvangen is iets wat ik graag doe, maar sinds mijn 70ste gaan mijn krachten stilaan achteruit. Ik zou het enorm missen mocht ik dat niet meer kunnen doen. Het geeft veel voldoening. Je vertrekt telkens met een warm gevoel: het komt hier in orde, de persoon in kwestie kan voort. Ik heb er zelf ook deugd van. Anders houd je dat werk niet vol.”

“In het begin zijn mensen nog een beetje op hun hoede, maar daarna beginnen ze vaak aan één stuk door te praten. Zo voel je dat ze eenzaam zijn en er nood aan hebben. Het komt er allemaal ineens uit. Sommigen blijven maar praten. Dan moet je vooral je voelsprieten gebruiken. Ze vragen allemaal ook wel wie je bent en waarom je dat doet.

Iedereen heeft wel ergens een gezonde nieuwsgierigheid om te zien met wie ze te maken hebben. Want plots sta ik daar bij hen aan de deur om te komen kletsen. Wat zijn mijn redenen? Wat is mijn achtergrond? In hun plaats zou ik dat toch ook wel eens screenen.”