Hoe voorkom ik een parentale burn-out

Waar let je best op om te voorkomen dat je opbrandt als ouder en wat kan je helpen om vol te houden?  

Wat is een parentale burn-out? 

De vele extra taken die er nu van ouders worden verwacht, en de stress die daarmee gepaard gaat, vreet energie.  Je hebt het gevoel dat je gefaald hebt, voelt je overdonderd, bent moe en ziet het niet meer zitten. Daarbij komt soms ook dat je geen empathie meer kan opbrengen voor je kind. Ongewild, maar heel normaal.

Er werd al veel onderzoek gedaan naar dit moderne fenomeen. Volgens een studie van de universiteit van Louvain-La-Neuve krijgt 12 procent van de Belgische ouders ermee te maken. Professor Bart Soenens van de UGent: "Veel mensen willen de beste ouder zijn en meten hun zelfwaarde af aan het succes en de prestaties van hun kind. Ouders die in die val trappen, zijn kwetsbaar voor ontgoocheling en op langere duur misschien voor burn-out. In verschillende studies vonden we dat dit type zelfwaarde geassocieerd is met een meer controlerende ouderlijke stijl en met meer stress tijdens het samenwerken aan een taak."

Hoe hou ik het vol ? Enkele tips van onze experte in opvoedingsondersteuning

We hielden een interview met psychologe en familietherapeut Lien van Oost om je enkele richtlijnen te geven. Houd er wel rekening mee dat elk gezin anders is: het kan het zinvol zijn om met iemand te spreken om specifieker te zoeken naar mogelijkheden en tips.

1. Gouden tip: Leg de lat niet te hoog !

   Je hoeft niet steeds de goede of beste ouder te zijn, een ouder die goed genoeg is, is al sterk gezien de omstandigheden. De beste ouder willen zijn laat geen falen toe, en dat is niet menselijk. 
   
   Ook naar je kind toe een belangrijke regel om te volgen. Ook zij voelen een hogere druk om het goed te doen op schoolgebied, met vriendjes, braaf te zijn thuis, enz. Probeer een houding te vinden waarin je je kind als een afzonderlijk individu ziet met eigen interesses, voorkeuren en doelen. Ouders zullen dan minder geneigd zijn om hun kinderen voortdurend te sturen om aan hoge standaarden te voldoen. Toon elkaar aan dat het OK is om niet altijd te weten wat de beste oplossing is. 

2. Besef dat elk gezin anders is en dat gezinsorganisatie en steunnetwerk onstabiel is

   De manier waarop we ons gezinsleven, school en werk organiseren moet momenteel vaak aangepast worden en kent weinig stabiliteit. Vanzelfsprekende afspraken moeten soms aangepast of heruitgevonden worden. Onze hulpbronnen zoals grootouders, leerkrachten of bv een poetshulp zijn niet (op dezelfde manier) inzetbaar. Elk gezin is anders: voor nieuw samengestelde gezinnen of alleenstaanden is het ook puzzelen rond de regeling en huiswerk van de kinderen.

3. Heb ook oog voor het aanpassingsvermogen, veerkracht en de ‘gezinsromantiek’

   Wonderbaarlijk merkten we bij de eerste golf ook op dat vele kinderen en ouders zich beter dan verwacht hebben aangepast. We leren elkaar weer op positieve wijze beter kennen en herwaarderen bepaalde belangen met ons gezin of andere dierbaren. Het is ook een periode waar gezinnen en kinderen veel leren over stresshantering en oplossingsvermogen. Het is belangrijk de voordelen, de leerrijke lessen en positieve zaken op te merken en aan te geven. Niet eenvoudig, maar op langere termijn eentje waar je de vruchten van plukt.

4. Wees bewust van het gevoel van falen en zelfzorguitstel

   Omdat alle rollen die we als ouders en kinderen moeten vervullen momenteel op eenzelfde plaats door elkaar lopen, kan dit leiden tot spanningen in huis. We horen ouders zeggen: "Ik kan precies niets goed meer doen, ik schiet tekort bij mijn gezin én op het werk". We zoeken nu niet even snel hulp of steun van buiten het gezin: "We kunnen elkaar toch niet zien, ik wil anderen hier niet mee belasten, anderen hebben het zelf al druk genoeg". Bij sommigen heerst er een tendens van volharding op korte termijn waardoor ophopende stress of zelfs parentale burn-out op de loer kan liggen. Hoe moeilijk ook, besef dat dit gevoel niet abnormaal is.

5. Het belang van ventileren, zelfzorg én steun vragen om vol te houden !

   De valkuil is dat we minder tijd ‘écht alleen’ nemen om te ventileren en afstand te nemen. We leven in een constante ‘aan’ modus van alertheid: we werken, geven les, onderhouden het huis of houden ons bezig met de kinderen of partner. Besef dat deze periode een risico op overbelasting inhoudt. Zelfzorg en steun zoeken is cruciaal om dit vol te houden. Laat je emmer niet overlopen en voorzie regelmatig een moment van uitblazen alleen of ventileren en praten. Praat ook met andere ouders om deze druk te normaliseren voor jezelf. 

Richtlijnen voor het gezin 

• Maak een (haalbare!) planning rond werk, gezin, vrije tijd en ontspanning, ook voor elk gezinslid apart. Dit is een groepsinspanning.
   
• Wees mild en flexibel (ook voor elkaar!) in deze planning en denk bewust na wat mogelijk is. Stel prioriteiten. Bijvoorbeeld: Wat nu echt nodig? Is het echt nodig om elke week het huis te kuisen? Wat kunnen we nu minder perfectionistisch aanpakken, moet ik als ouder echt altijd beschikbaar zijn?
   
• Besef en geef aan dat het normaal is dat men niet altijd weet wat een goede oplossing is. Alles is anders en we leven in een periode van transitie. Maar besef ook dat dit tijdelijk is. Geef dit ook aan aan elkaar.
   
• Probeer de momenten samen met kinderen of gezin écht werkvrij te maken. Het is heel belangrijk momenteel om écht aanwezig te zijn bij elkaar. En de leefruimtes werkvrij te houden.
   
• Zit af en toe samen als gezin om te praten. Kinderen en tieners hebben transparantie en een klankbord nodig. Adviseer of complimenteer elkaar over hoe vindingrijk er met stress en andere uitdagingen wordt of kan omgegaan worden. Heb dus aandacht voor de positieve zaken: ‘We doen dit toch maar ondanks alles’

Tips rond zelfzorg

• Zoek de tijd en letterlijk ‘ruimte’ op (of plan deze in) om te zien wat er op je afkomt of om stoom af te blazen. Neem dan jouw vorm van ontspanning.
  • Praat erover met je partner of kinderen waarom je dit nodig hebt. Dit geeft erkenning aan jouw behoefte hieraan en misschien ook aan die van anderen.
     
  • Besef dat dit niet gemakkelijk is omdat we beperkt zijn tot bepaalde plaatsen. Weet dat deze nood niet ligt aan onszelf of aan onze partner of kinderen, maar aan de levensomstandigheden waarin we momenteel leven. 
     
• Onderhandelen met werk, school of anderen
  • Durf te bespreken wat haalbaar is met je werkgever: flexibiliteit werkuren, in welke blokken je werkt, wanneer niet, enz. Laat werkstress of angst om je job te verliezen niet in de weg staan. Je hebt recht op duidelijke afspraken én inspraak.
     
  •  Geef aan op de school van je kinderen wat haalbaar is gezien jullie situatie wat betreft huiswerk. Geef ook aan wat moeilijk loopt aan de leerkracht of zoek manieren om hier samen oplossingen of compromissen voor te vinden.  
     
• Netwerk betrekken
  • Blijf je netwerk of steunfiguren aanspreken om hierover te praten: ventileren, begrip tonen voor de eigenheid van ieders situatie, vraag raad, misschien zelf tips uitwisselen.
     
  • Zoek ondersteuning van een psycholoog indien nodig, deze maakt ook deel uit van je netwerk !

Heel lastige situatie of geraak je er niet aan uit?  

Ben je op zich al stressgevoelig? Merk je teveel controle te willen en geraak je niet meer tot rust? Ervaar je teveel spanningen thuis of zie je je kinderen net niet meer gezien bepaalde omstandigheden? Bel de Luisterlijn op T. 0800 88081 en krijg als klant van Helan gratis een luisterend oor via de telefoon. Iedere situatie is anders en vraagt soms meer aangepaste hulpmiddelen of oplossingen. De medewerkers zijn er om te luisteren, te helpen.