Ben jij een ochtend- of een avondmens?

Vroege vogels, of ochtendmensen, hebben geen moeite om vroeg aan hun dag te beginnen. Ze zijn aan het begin van de dag actief, genieten van een ochtendwandeling of -loopje en ervaren vermoeidheid in de vroege avond, waardoor ze vroeger gaan slapen. 

Bij avondmensen is het omgekeerd. Zij worden later op de dag actief, maken later op de dag het slaaphormoon melatonine aan en gaan daardoor later naar bed.

Maar je kan ook tot de tussencategorie behoren, of het zogenaamde intermediaire type. Volgens Niki Antypa is er een genetische aanleg, maar heeft veel ook te maken met de levenscyclus die van toepassing is op zowat iedereen: “In het algemeen worden kinderen geboren als ochtendmensen. Naarmate je ouder wordt, ga je als adolescent en jongvolwassene eerder naar het avondtype. Op latere leeftijd word je doorgaans weer een ochtendmens.”

Stap voor stap bijsturen

Je kan je slaap-waakritme zelf aanpassen. Ben je een avondmens en wil je ’s ochtends meer energie? Sta geleidelijk aan vroeger op. Begin met een kwartier, en dan een halfuur of een uur indien nodig. Maar doe het vooral geleidelijk aan. Het kan ook helpen om het (zon)licht op te zoeken ’s ochtends en bijvoorbeeld elke dag een ochtendwandeling te maken. Niki Antypa: “Het is belangrijk dat je zelf op zoek gaat naar wat voor jou werkt om je slaapwaakritme aan te passen. Als je niet buiten raakt voor een wandeling, kan naast een raam zitten al een eerste stap zijn. Vroeger opstaan zal er ook voor zorgen dat je ‘s avonds vroeger moe bent en daardoor vroeger in je bed kruipt.” 

Het omgekeerde geldt voor ochtendmensen die willen omschakelen naar een avondritme. De eerste stap is ervoor zorgen dat je langer wakker blijft, waardoor je ‘s morgens nog moe zult zijn en dus later uit bed komt.

Mentale gezondheid

Zou de mate waarin iemand gelukkig is afhangen van een chronotype? Onderzoeken hebben een link gevonden tussen depressie en avondmensen, maar dat wilt niet zeggen dat je als avondmens sowieso depressief bent of gaat worden. Ochtendmensen kunnen ook depressief zijn, maar dat zal minder afhangen van hun slaap-waakritme, terwijl dit bij avondmensen wel een invloed heeft.

Niki Antypa: “Avondmensen worden vaker geassocieerd met depressies dan ochtendmensen. Er wordt nog veel research gedaan om na te gaan of het avondmens-gen depressies veroorzaakt of dat depressies ervoor zorgen dat iemand eerder een avondmens is. Dit is een beetje zoals het verhaal van de kip en het ei. Mensen die depressief zijn, blijven later op, denken na over hun problemen, zien en denken vaak alleen na over het negatieve in hun leven, waardoor hun slaap ook verstoord wordt. Hoewel de research over zelfmoord en chronotypes nog niet volledig is, zien we wel dat mensen met zelfmoordgedachten of die zelfmoordpogingen ondernemen ook een verstoord slaapritme hebben. De kwaliteit van slaap is een zeer belangrijke factor.”

Net zoals de slaapkwaliteit heeft ook zonlicht een belangrijke invloed op de mentale gezondheid. Niki Antypa: “Een ochtendmens zal sneller naar buiten gaan en meer zonlicht krijgen, en we weten dat zonlicht helpt tegen depressie. Dit kan een beschermingsmechanisme zijn.”

Welk type ben jij?

Wil je nagaan tot welk chronotype je behoort? Er bestaan verschillende tests online. Weet dat dit niet 100 % bepaalt wie je bent, maar het kan je wel helpen om de eventuele vermoeidheid die je ervaart te begrijpen en om je levensstijl aan te passen.